Եվրոպական երկրների հանրության ռադիկալացման պատճառները. «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Վերջին տարիներին Եվրոպայում հանրային տրմադրությունների ռադիկալացման և դժգոհությունների խորացման միտումներ են նկատվում։ Եվ այդ դժգոհություններն իրենց մեջ շատ խորքային պատճառներ են կրում։
Առաջին պատճառը տնտեսական է։ Տևական ժամանակ, հատկապես ռուս-ուկրաինական պատերազմի արդյունքում, եվրոպական երկրների տնտեսությունները դժվարությունների առաջ են կանգնել՝ լճացման փուլում հայտնվելով։ Տնտեսական ստագնացիան պայմանավորված է էներգակիրների գների աճով, գյուղատնտեսական ոլորտի ճգնաժամով, աշխատավարձերի ցածր մակարդակով և կենսաթոշակային, այսպես ասած, բարեփոխումներով։ Այս երևույթներն ունեն թե՛ կարճաժամկետ, թե՛ երկարաժամկետ ազդեցություններ, որոնք կարող են ձևափոխել Եվրոպայի տնտեսական և քաղաքական դաշտը։ Պատահական չէ, որ այս ֆոնին ծայրահեղ աջ և ազգայնական քաղաքական ուժերի նկատմամբ վստահությունը շարունակաբար աճում է։
Եվրոպայում գնաճն ու ինֆլ յացիան արդեն մի քանի տարի է, ինչ սոցիալական լարվածության պատճառ են դարձել։ Չնայած Կենտրոնական բանկերի միջամտությանը, աշխատավարձերի աճը չի համընկնում ապրանքների և ծառայությունների թանկացման տեմպերի հետ։ Մեծ Բրիտանիայում բժիշկները, ուսուցիչները, երկաթուղային աշխատողները և այլ մասնագիտությունների ներկայացուցիչներ պարբերաբար գործադուլներ են կազմակերպում՝ պահանջելով աշխատավարձերի բարձրացում։ Վերջերս էլ Գերմանիայում, Բելգիայում և այլ վայրերում ավիացիոն ոլորտի աշխատողներն են գործադուլներ սկսել՝ ձգտելով հասնել աշխատանքային պայմանների բարելավման և աշխատավարձերի բարձրացման։
Եվ երբ Եվրոպական կենտրոնական բանկը բարձրացնում է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքները՝ փորձելով զսպել գնաճը, ապա այդ քաղաքականությունն ավելի է բարդացնում քաղաքացիների ֆինանսական վիճակը, առավել ևս՝ հիպոթեքային վարկ ունեցողների համար։ Իսպանիայում, Պորտուգալիայում և Իտալիայում մարդիկ բողոքում են վարկային բեռի աճից։ Իսկ Լեհաստանում բարձր տոկոսադրույքները դժվարացրել են բնակարանային վարկերի մարումը։
Մյուս կողմից՝ ռուս-ուկրաինական պատերազմի հետևանքով Եվրոպան ստիպված է եղել կրճատել համեմատաբար էժան ռուսական գազի ներմուծումը՝ անցնելով այլընտրանքային աղբյուրների։ Սակայն նոր մատակարարների (ԱՄՆ, Նորվեգիա, Կատար) հետ պայմանագրերը գազի գնի կտրուկ աճ են առաջացրել։ Այդ իսկ պատճառով Գերմանիայում, Չեխիայում և այլ երկրներում հազարավոր մարդիկ դուրս են գալիս փողոց՝ պահանջելով ավելի մատչելի էներգակիրներ։ Վառելիքի և պարարտանյութերի բարձր գների և սուբսիդավորման կրճատման հետևանքով ֆերմերների բողոքի ակցիաներ տեղի ունեցան Ֆրանսիայում, Գերմանիայում, Բելգիայում, Նիդեռլանդներում, Իտալիայում, Իսպանիայում։ Միևնույն ժամանակ, քանի որ Եվրոպայում սոցիալական անհավասարության խնդիրն ավելի է խորանում, Բելգիայում, Գերմանիայում և Իսպանիայում հազարավոր մարդիկ դուրս են գալիս փողոց՝ պահանջելով ավելի մեծ պետական աջակցություն սոցիալական ոլորտում։
Ըստ էության, եթե կառավարությունները չգտնեն երկարաժամկետ լուծումներ, ապա գործադուլներն ու բողոքի ակցիաները կշարունակվեն։ Այս խնդիրն ավելի է բարդանում այն պայմաններում, որ եվրոպական երկրների համայնքը բախվում է ժողովրդագրական ճգնաժամի երևույթի հետ։ Եվ քանի որ երիտասարդ աշխատողների թվի պակաս է զգացվում, որոնց վճարված հարկերից էլ պետք է գոյանան մեծ թվով տարեց մարդկանց կենսաթոշակները, ապա իրավիճակը բալանսավորելու համար բարձրացվում է կենսաթոշակային տարիքը։ Պատահական չէ, որ Ֆրանսիայում բողոքի զանգվածային ակցիաներ տեղի ունեցան կենսաթոշակային տարիքի բարձրացման դեմ։ Հարյուր հազարավոր մարդիկ դուրս եկան փողոցներ՝ մասնակցելով ցույցերին։ Ըստ տարբեր աղբյուրների, միայն Փարիզում բողոքների որոշ օրերին մասնակիցների թիվը ուղղակի գերազանցեց 1 միլիոնը։
Ընդհանուր առմամբ, միգրացիայի դեմ ուղղված բողոքի ցույցերն ու ակցիաները Եվրոպայում դարձել են սոցիալական և քաղաքական դիսկուրսի կարևոր բաղադրիչ։ Միգրացիայի աճը հանգեցնում է բնակչության կազմի փոփոխության, անվտանգության խնդիրների և հասարակական դժգոհության ապաստանի քաղաքականության հանդեպ։ Միգրացիայի դեմ պարբերաբար բողոքի խոշոր դրսևորումներ են տեղի ունենում Գերմանիայում, Իտալիայում, Շվեդիայում, Ֆրանսիայում։ Բավական է, որ միգրանտների մասնակցությամբ որևէ միջադեպ տեղի ունենա, հակամիգրացիոն տրամադրությունները միանգամից կտրուկ սկսում են աճել։ Գերմանիայում և Շվեդիայում հակամիգրացիոն շարժումների ակտիվացման ֆոնին նույնիսկ որոշ դեպքերում բախումներ են գրանցվել։
Եվ ընդհանրապես, եվրոպական երկրներում հանրային ու քաղաքական բևեռացվածությունն այնպիսի բարձր մակարդակի վրա է, որ նույնիսկ փոքր միջադեպը կարող է շատ խոշոր բողոքի գործողությունների պատճառ դառնալ։ Օրինակ, երբ Սերբիայի Նովի Սադ քաղաքի երկաթուղային կայարանում ծածկի փլուզման հետևանքով 15 մարդ մահացավ, անցած տարվա նոյեմբերից մեկնարկեցին ուսանողների և ընդդիմության բողոքի ակցիաները։ Իսկ այս օրերին Բելգրադում անցկացվող ցույցերը հասել են իրենց պիկին, երբ մասնակիցների թիվն անցել է 100 հազարը։
Այս ամենի հետ մի շարք հարցեր են առաջանում նաև ներհայաստանյան իրականության հետ կապված: Ի մասնավորի, ստացվում է, որ համեմատաբար մի փոքր առիթը Եվրոպայում կարող է պատճառ դառնալ, որ հարյուր հազարավոր մարդիկ դուրս գան փողոց ու պահանջներ ներկայացնեն, սակայն Հայաստանում, երբ իշխանություններն ուղղակի մեր պետականությունը գլորում են անդունդը՝ անընդհատ զիջումներ կատարելով հակառակորդին, շատերը դեռ թմրության մեջ են...
ԱՐՍԵՆ ՍԱՀԱԿՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Հուսով եմ` տիկինը կհերքի Քաջարանի կոմբինատի բեռնափոխադրման մոնոպոլիստը լինելու ասեկոսեն․ Դանիելյան
Փաշինյանի ձեռամբ ադրբեջանցի հատուկ ջոկատայինները գալու են ու «խաղաղ» տեղավորվեն ՀՀ-ում. ադրբեջանագետ
Մահացել է անվանի բժիշկ Արտավազդ Սահակյանը
Ուզել են Արշակ Սրբազանի գրպանը բան գցեն, հիշել են՝ սքեմը գրպան չունի. Հայկ Մամիջանյան
Իշխանությունը քահանա է փնտրում. ինչ է կատարվում Գյումրիում. «Ժողովուրդ»
Արշակ սրբազանին վերաբերող ճեպազրույցում անզգույշ մի արտահայտություն եմ արել․ փաստաբան
Ռուբլին թանկացել է․ փոխարժեքն՝ այսօր
Ինչո՞ւ «նետերն» ուղղվեցին հենց «կռիվը բաժանողի» վրա. «Փաստ»
Գերագույն գլխավոր տգետը չգիտի անգամ, որ Հայ Առաքելական Եկեղեցին հիմնադրել են Թադեոս և Բարդուղիմեոս ա...
Արման Թաթոյանը առաջարկ է ներկայացրել Ալիևին (տեսանյութ)